جراحی فک ارتوگناتیک چیست؟

جراحی فک ارتوگناتیک یا ارتوسرجری (Orthognathic surgery)، برای کاهش علائم و ناهماهنگی های فک و ایجاد تعادل بین فک ها می باشد. زمانی که دندان‌ها و فک‌ها نامرتب هستند، وضعیتی پیش می آید به نام مال اکلوژن، که تنها با ارتودنسی اصلاح نمی‌شود. در این صورت ممکن است، متخصص ارتودنسی شما را به ارجاع دهد. جراحی فک یا همان جراحی ارتوگناتیک، می‌تواند فک‌ها را به موقعیت مطلوب‌تری تبدیل کند، تا ناهماهنگی بین فک بالا و فک پایین از بین برود.

هنگامی که جراحی فک انجام شد و فک ها به موقعیت مناسبی رسیدند، متخصص ارتودنسی می تواند کار بر روی دندان ها را شروع کند. ممکن است، قبل یا در حین درمان ارتودنسی یا بعد از برداشتن بریس ها به جراح فک ارجاع داده شوید. جراح شما مزایا و معایب هر دو روش جراحی و غیرجراحی را بررسی می کند و به شما می گوید، تا بتوانید تصمیم درستی بگیرید. در روش جراحی ارتوگناتیک فک های بالا و پایین صاف یا مجدداً تنظیم می شوند و شکل اسکلت فک مانند، فک های عقب رفته یا بیرون زده (اپن بایت یا کراس بایت) اصلاح می شود.

دلایل انجام جراحی فک ارتوگناتیک

• مشکل در جویدن یا گاز گرفتن غذا
• مشکل در بلع
• درد و سردرد مزمن فک یا مفصل فک (TMJ)
• سایش بیش از حد دندان ها
• اپن بایت (فاصله بین دندان های بالا و پایین در هنگام بسته شدن دهان)
• ظاهر نامتعادل صورت از جلو یا پهلو
• آسیب به صورت یا نقص مادرزادی
• چانه عقب رفته
• فک بیرون زده
• ناتوانی در به هم زدن لب ها
• تنفس مزمن دهان و خشکی دهان
• آپنه خواب (مشکلات تنفسی هنگام خواب، از جمله خروپف)

سن مناسب برای جراحی فک ارتوگناتیک

جراحی فک باید پس از توقف رشد انجام شود. با رشد کردن شکل ظاهری افراد تغییر می کند و ممکن است ناهنجاری هایی که در سنین کم در فک ها وجود داشته تغییر کند. برای همین هم سن مناسب برای جراحی ارتوگناتیک معمولاً برای زنان ۱۴ تا ۱۶ سالگی و برای مردان ۱۷ تا ۲۱ سالگی پیشنهاد می شود. می توانید با مراجعه به یک متخصص ارتودنسی مشورت کنید که آیا فک شما احتیاجی به جراحی دارد یا خیر.

چه افرادی دچار مشکلات فک می شوند؟

به طور کلی، مشکلات استخوان فک یا در بدو تولد وجود دارد (مادرزادی) و یا در مراحل زندگی که ناشی از آسیب‌ هایی است که در طول زندگی وارد می شود، مثل تصادف و یا شرایط پزشکی، که فک را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

مشکلات مادرزادی فکین

مشکلات مادرزادی فک می‌تواند، مسائل فردی مانند اوربایت باشد، یا می‌تواند به یک وضعیت پزشکی فراگیر مانند سندرم تریچر کالینز (TCs) مرتبط باشد. در اینجا چند نمونه از مشکلات مادرزادی فک آورده شده است، که شامل:

• اپن بایت: هنگام بستن دهان دندانها به هم نمی رسند.
• شکاف کام و لب: صورت و دهان شما به طور طبیعی رشد نکرده باشند.
• سندروم پیر رابین: کودکانی که با سندروم پیر رابین متولد می شوند، اغلب فک پایینی کوچکی دارند، که می تواند غذا خوردن یا تنفس را برای آنها دشوار کند.

انواع مختلف جراحی فک

جراحی فک مشکلاتی را که باعث می‌شود، فک‌ بالا یا پایین شما زیاد یا کم بیرون بیاید، اصلاح می‌کند. همچنین باعث می‌شود، که اجزای صورت شما متعادل به نظر برسند. سه نوع جراحی فک وجود دارد:

• استئوتومی فک بالا: این جراحی زمانی انجام می شود، که فک بالایی شما بیرون بیاید. استئوتومی فک بالا همچنین اپن بایت و کراس بایت را درمان می کند.
• استئوتومی فک پایین: این جراحی فک پایین را که بیرون زده باشد درمان می کند.
• اگر مشکلی دارید، که هر دو فک را درگیر می کند، جراحی استئوتومی دو طرفه یا جراحی دو فک نامیده می شود.

مزایای جراحی فک ارتوگناتیک چیست؟

جراحی فک برای کسانیکه مشکل حاد فکی دارند، مناسب می باشد و برای کسانیکه از مشکل فک رنج نمی برند توصیه نمی شود. این جراحی می تواند به موارد زیر کمک کند:

• گاز گرفتن و جویدن را آسان می کند و جویدن را به طور کلی بهبود می بخشد
• مشکلات مربوط به بلع و گفتار را برطرف می کند
• سایش و خرابی بیش از حد دندان ها را به حداقل می رساند
• فیت صحیح بایت یا مسائل مربوط به بسته شدن فک، مانند زمانی که دندان های آسیاب با هم برخورد می کنند، اما دندان های جلو با هم تماس ندارند (اپن بایت)
• عدم تعادل صحیح صورت (عدم تقارن)، مانند چانه های کوچک، آندربایت، اوربایت و کراس بایت
• توانایی لب ها برای بسته شدن کامل و راحت را بهبود می بخشد
• تسکین درد ناشی از اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و سایر مشکلات فک
• آسیب های صورت یا نقص های مادرزادی را ترمیم می کند
• تسکین آپنه انسدادی خواب

نکات مهم بعد از جراحی فک

ممکن است لازم باشد یک تا چهار روز پس از جراحی فک در بیمارستان بمانید، تا شما را تحت نظر داشته باشند. همچنین باید بعد از ترخیص از بیمارستان دوره نقاهت را بگذرانید. در دوره نقاهت باید: 

• داشتن رژیم غذایی مناسب
• اگر فرد سیگاری و… است، به طور کامل استعمال دخانیات را در این دوره کنار بگذارد.
• نداشت فعالیت های سخت
• مصرف داروهایی که دکتر برای تسکین درد تجویز کرده است (درست راس ساعت)
• مراجعه به موقع و مرتب به دکتر برای معاینه روند درمان و نبودن مشکل
• اجتناب از مسواک زدن در دوره نقاهت
• شستشوی دهان با آب نمک گرم بعد از جراحی

بعد از اینکه عمل جراحی فک به اتمال رسید،  این احتمالوجود دارد که صورت ورم کند. اما نگران این موضوع نباشید، چون بعد از ۱۰ روز تا دوهفته کامل از بین می رود. می توانید، از کیسه یخ در ۲۴ ساعت اول بعد از جراحی استفاده کنید.

اطلاعات بیشتر: هزینه ارتودنسی دندان