بریس ارتودنسی چیست؟

بریس ارتودنسی که اغلب به عنوان نماد اصلی درمان های اصلاحی دندان شناخته میشود، یکی از قدیمی ترین، موثرترین و پر کاربرد ترین ابزارها در دنیای ارتودنسی دندان است. این سیستم پیچیده و در عین حال کارآمد، از مجموعه ای از قطعات کوچک به نام براکت که به دندان ها چسبانده میشوند و یک سیم قوسی که از میان آنها عبور میکند، تشکیل شده است. هدف اصلی بریس، اعمال نیروهای ملایم و کنترل شده به دندان ها در طی یک دوره زمانی مشخص است تا آنها را به تدریج به سمت موقعیت ایده آل و صحیح خود در قوس دندانی هدایت کند. این درمان نه تنها به بهبود چشمگیر زیبایی لبخند و افزایش اعتماد به نفس منجر میشود، بلکه با ایجاد یک بایت سالم و عملکردی، به بهبود سلامت کلی دهان و دندان و حتی کاهش مشکلات گوارشی کمک میکند.

این مقاله با بهره گیری از دانش و دیدگاه تخصصی دکتر احسان مهریزی متخصص ارتودنسی، به عنوان یک راهنمای جامع، به بررسی انواع، اجزا، مراحل و نکات مراقبتی مربوط به این درمان بنیادین میپردازد.

بریس ارتودنسی چیست؟

بریس ارتودنسی یک دستگاه درمانی ثابت است که برای اصلاح موقعیت دندان ها و ناهنجاری های فکی به کار میرود. این سیستم از دو جزء اصلی تشکیل شده است: براکت ها و سیم قوسی (آرچ وایر). براکت ها قطعات کوچک فلزی یا سرامیکی هستند که با استفاده از چسب مخصوص دندانپزشکی (کامپوزیت)، یک به یک و با دقت بسیار بالا بر روی سطح هر دندان چسبانده میشوند. هر براکت دارای یک شیار افقی است که سیم قوسی از داخل آن عبور میکند. سیم قوسی یک سیم فلزی با قابلیت “حافظه شکلی” است؛ به این معنی که تمایل دارد به شکل اولیه و ایده آل خود (یک قوس بیضی شکل) بازگردد.

مکانیسم کار بریس ارتودنسی بر اساس همین ویژگی سیم است. پس از قرار گرفتن سیم در شیار براکت های دندان های نامرتب، سیم تلاش میکند تا به فرم اصلی خود بازگردد. این تلاش، نیروی ملایم و پیوسته ای را به براکت ها و در نتیجه به دندان ها وارد میکند. این نیرو باعث میشود که سلول های استخوانی در اطراف ریشه دندان فعال شوند؛ در سمتی که دندان به آن سمت حرکت میکند، استخوان تحلیل میرود و در سمت مقابل، استخوان جدید ساخته میشود. این فرایند بیولوژیکی بازسازی استخوان (Bone Remodeling) به دندان اجازه میدهد تا به آرامی در داخل استخوان فک حرکت کرده و در موقعیت جدید و مرتب خود قرار گیرد.

متخصص ارتودنسی در جلسات ماهانه با تنظیم یا تعویض سیم ها، این نیروها را برای ادامه حرکت دندان ها مدیریت میکند. درمان شلوغی دندان با ارتودنسی از طریق این مکانیسم دقیق انجام میشود. این سیستم قابلیت درمان طیف وسیعی از مشکلات، از نا مرتبی های ساده گرفته تا پیچیده ترین موارد مال اکلوژن را دارا است و نتایج آن بسیار دقیق و قابل پیش بینی است.

اجزای مختلف یک سیستم بریس ارتودنسی

برای درک بهتر نحوه کار بریس، آشنایی با اجزای مختلف آن ضروری است. هر جزء نقش خاصی در اعمال و انتقال نیروها به دندان ها ایفا میکند.

• براکت (Bracket): قطعه اصلی که به دندان چسبانده میشود و به عنوان دستگیره ای برای اعمال نیرو عمل میکند. براکت ها میتوانند از جنس فلز (فولاد ضد زنگ)، سرامیک (همرنگ دندان) یا حتی طلا باشند.
• سیم قوسی (Archwire): سیم اصلی که از میان براکت ها عبور کرده و نیروی لازم برای حرکت دندان ها را تولید میکند. انواع سیم ارتودنسی دندان با ضخامت ها و آلیاژهای مختلف در مراحل گوناگون درمان استفاده میشوند.
• لیگاچور یا اورینگ (Ligature/O-ring): کش های الاستیکی کوچکی که سیم را در داخل شیار براکت نگه میدارند. این کش ها همان بخش رنگی در ارتودنسی رنگی هستند. در سیستم های خود تنظیم (Self-ligating) مانند دیمون، این کش ها با یک درپوش فلزی جایگزین شده اند.
• بند (Band): حلقه های فلزی که معمولاً در اطراف دندان های آسیای بزرگ قرار میگیرند تا به عنوان یک تکیه گاه محکم و قوی برای سیستم بریس عمل کنند.
• قلاب (Hook): قلاب های کوچکی که بر روی برخی براکت ها یا بندها تعبیه شدند و برای اتصال کش های بین فکی (الاستیک) استفاده میشوند.
• کش های الاستیک (Elastics): این کش ها که توسط بیمار بین قلاب های فک بالا و پایین قرار داده میشوند، نقش حیاتی در اصلاح رابطه بایتی و جفت شدن صحیح دندان ها دارند.

انواع اصلی بریس ارتودنسی کدامند؟

بریس های ارتودنسی در انواع مختلفی موجود هستند که هر کدام مزایا، معایب و کاربردهای خاص خود را دارند. انتخاب بهترین نوع بریس بستگی به شدت ناهنجاری، نیازهای زیبایی شناختی بیمار، بودجه و توصیه متخصص دارد.

• بریس ارتودنسی فلزی: این نوع، سنتی ترین، رایج ترین و مقاوم ترین نوع بریس است. براکت های آن از فولاد ضد زنگ با کیفیت بالا ساخته شده اند. بریس های فلزی به دلیل کارایی بالا، کنترل دقیق بر حرکات دندانی و هزینه کمتر، همچنان انتخاب اول برای بسیاری از بیماران، به خصوص کودکان و نوجوانان، هستند.

• بریس ارتودنسی سرامیکی: در این سیستم، براکت ها از مواد سرامیکی شفاف یا همرنگ دندان ساخته شدند که باعث میشود کمتر قابل مشاهده باشند. این گزینه برای بزرگسالان و افرادی که نگرانی های زیبایی شناختی دارند، بسیار محبوب است. با این حال، براکت های سرامیکی کمی بزرگ تر و شکننده تر از نوع فلزی بوده و هزینه بیشتری نیز دارند.

• بریس ارتودنسی دیمون (Self-ligating): این یک سیستم پیشرفته است که در آن، براکت ها دارای یک درپوش یا کلیپس داخلی برای نگه داشتن سیم هستند و نیازی به کش های رنگی (لیگاچور) ندارند. این مکانیزم باعث کاهش اصطکاک، حرکت سریع تر دندان ها، کاهش درد و کاهش تعداد جلسات ویزیت میشود.

• بریس ارتودنسی لینگوال (پشت دندانی): این تخصصی ترین و نامرئی ترین نوع بریس است. در این روش، تمام براکت ها و سیم ها به سطح پشتی (زبانی) دندان ها چسبانده میشوند و از بیرون به هیچ وجه دیده نمیشوند. بریس یا اینویزیلاین؟ هر دو نامرئی هستند اما لینگوال یک سیستم ثابت است.

مراحل نصب بریس ارتودنسی چگونه است؟

فرایند نصب بریس ارتودنسی یک کار دقیق و بدون درد است که معمولاً در یک جلسه یک تا دو ساعته انجام میشود. ابتدا، دندان ها به طور کامل تمیز و پولیش میشوند تا سطحی عاری از هرگونه پلاک داشته باشند. پس از شستشو و خشک کردن، چسب مخصوص ارتودنسی (باندینگ) بر روی پشت هر براکت قرار داده شده و متخصص با دقت و با استفاده از ابزارهای اندازه گیری، هر براکت را در موقعیت دقیق و از پیش تعیین شده خود بر روی دندان مربوطه قرار میدهد. پس از قرارگیری تمام براکت ها، با استفاده از نور آبی مخصوص (لایت کیور)، چسب سفت و محکم میشود. قالب گیری ارتودنسی معمولاً قبل از این جلسه و برای برنامه ریزی درمان انجام میشود.

مراقبت های لازم از بریس ارتودنسی

مراقبت صحیح از بریس ها برای موفقیت درمان، جلوگیری از مشکلات جانبی و حفظ سلامت دهان و دندان، امری حیاتی است. این مراقبت ها شامل سه بخش اصلی بهداشت، رژیم غذایی و مراجعات منظم است.

• بهداشت دهان و دندان: تمیز کردن بریس ارتودنسی نیازمند دقت بیشتری است. باید پس از هر وعده غذایی با استفاده از مسواک های مخصوص ارتودنسی، تمام سطوح دندان ها و اطراف براکت ها را به خوبی تمیز کنید. استفاده روزانه از نخ دندان مخصوص ارتودنسی (سوپرفلاس) یا واترجت برای تمیز کردن زیر سیم و فضای بین دندانی ضروری است.
• رژیم غذایی مناسب: از خوردن غذاهای سفت (مانند آجیل، یخ، ته دیگ)، چسبنده (مانند آدامس، گز، کارامل) و غذاهایی که نیاز به گاز زدن مستقیم با دندان های جلو دارند (مانند سیب کامل یا بلال) خودداری کنید. این غذاها میتوانند باعث شکستن براکت ها و طولانی شدن درمان شوند.
• مراجعات منظم: حضور در تمام جلسات برنامه ریزی شده برای تنظیم بریس، کلید پیشرفت مداوم و به موقع درمان است.
• مدیریت مشکلات جزئی: برای ناراحتی های اولیه یا زخم های جزئی، استفاده از موم ارتودنسی بر روی براکت آزاردهنده میتواند بسیار کمک کننده باشد.

جدول مقایسه ای: انواع اصلی بریس ارتودنسی

آیا استفاده از بریس ارتودنسی دردناک است؟

یکی از اولین و رایج ترین سوالات بیماران در مورد دردناک بودن بریس ارتودنسی است. به طور کلی، نصب بریس درد ندارد، اما پس از آن و همچنین بعد از هر جلسه تنظیم، احساس ناراحتی، فشار و درد خفیف تا متوسط برای چند روز کاملاً طبیعی است. این حس به دلیل اعمال نیروی جدید بر روی دندان ها و شروع فرایند حرکت آنهاست و در واقع نشانه ای از موثر بودن درمان میباشد.

این ناراحتی معمولاً با مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن به خوبی قابل کنترل است. در روزهای ابتدایی، ممکن است براکت ها باعث تحریک و ایجاد زخم های کوچکی در داخل لب ها و گونه ها شوند که این مشکل نیز با عادت کردن بافت های نرم و استفاده از موم ارتودنسی به سرعت برطرف میشود. بنابراین، پاسخ به سوال آیا ارتودنسی درد دارد؟، بله، اما یک درد موقتی و قابل مدیریت است.

مدت زمان استفاده از بریس ارتودنسی چقدر است؟

مدت زمان درمان با بریس ارتودنسی یک عدد ثابت نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم ترین آنها شدت ناهنجاری اولیه و سن بیمار است.

• شدت ناهنجاری: درمان مشکلات ساده مانند شلوغی خفیف ممکن است تنها ۱۲ تا ۱۸ ماه طول بکشد، در حالی که درمان ناهنجاری های پیچیده مانند دیپ بایت شدید یا مواردی که نیاز به کشیدن دندان دارند، میتواند ۲۴ تا ۳۶ ماه یا حتی بیشتر زمان ببرد.
• سن بیمار: درمان در کودکان و نوجوانان که هنوز در حال رشد هستند، معمولاً سریع تر از بزرگسالان پیش میرود، زیرا استخوان آنها انعطاف پذیرتر است.
• نوع دستگاه: سیستم هایی مانند دیمون ممکن است بتوانند دوره درمان را در برخی موارد چند ماه کوتاه تر کنند.
• همکاری بیمار: این یک عامل بسیار کلیدی است.
• میانگین زمان: به طور متوسط، یک درمان جامع با بریس ارتودنسی بین ۱۸ تا ۲۴ ماه طول میکشد.

هزینه بریس ارتودنسی و عوامل موثر بر آن

هزینه بریس ارتودنسی یک سرمایه گذاری مهم برای سلامت و زیبایی است و مقدار آن به عوامل مختلفی بستگی دارد. نوع بریس انتخابی یکی از اصلی ترین عوامل است. بریس های فلزی سنتی معمولاً مقرون به صرفه ترین گزینه هستند. پس از آن، بریس های سرامیکی و سیستم دیمون با هزینه بالاتری قرار دارند و بریس های لینگوال (پشت دندانی) به دلیل پیچیدگی فنی و ساخت سفارشی، گران ترین نوع بریس ثابت محسوب میشوند.

موقعیت جغرافیایی کلینیک و تعرفه و تخصص پزشک نیز از دیگر عوامل موثر هستند. برای مدیریت بهتر این هزینه، بسیاری از کلینیک های معتبر، از جمله کلینیک دکتر مهریزی بهترین متخصص ارتودنسی شهرک غرب، شرایط پرداخت ارتودنسی اقساطی را ارائه میدهند.

چه زمانی باید بریس ارتودنسی را تعویض یا ترمیم کرد؟

• شل شدن یا کنده شدن براکت: این رایج ترین مشکلی است که معمولاً به دلیل خوردن غذای سفت رخ میدهد. در این حالت، باید در اسرع وقت برای چسباندن مجدد آن به متخصص خود مراجعه کنید.
• شکستن یا خارج شدن سیم: سیم قوسی نیز ممکن است خم شده یا از انتهای آن از داخل بند خارج شود و باعث تحریک گونه شود. این مشکل نیز نیازمند مراجعه به مطب برای اصلاح است.
• شکستن بند (Band): بندهای اطراف دندان های آسیا نیز ممکن است شل شوند که باید مجدداً با سمان مخصوص چسبانده شوند.
• اهمیت مراجعه فوری: هرگونه آسیب به دستگاه، به معنای توقف اعمال نیروی صحیح بر روی دندان ها است. به تعویق انداختن ترمیم شل شدن براکت ارتودنسی یا سایر مشکلات، میتواند باعث توقف یا حتی بازگشت روند درمان شود.

بریس ارتودنسی و تأثیر آن بر زندگی روزمره

• صحبت کردن: در ابتدا ممکن است کمی نوک زبانی صحبت کنید یا تلفظ برخی حروف برایتان دشوار باشد. این مشکل با تمرین و گذشت چند روز کاملاً برطرف میشود.
• غذا خوردن: شما باید یاد بگیرید که غذا را به قطعات کوچک تر تقسیم کرده و با دندان های عقبی به آرامی بجوید. همانطور که گفته شد، باید از خوردن غذاهای سفت و چسبنده پرهیز کنید.
• ورزش کردن: شما میتوانید با بریس به تمام فعالیت های ورزشی خود ادامه دهید. با این حال، برای ورزش های تماسی مانند فوتبال یا کشتی، استفاده از محافظ دهان (Mouthguard) مخصوص ارتودنسی برای محافظت از لب ها و بریس ها ضروری است.
• نواختن سازهای بادی: نوازندگان سازهای بادی نیز پس از یک دوره کوتاه تطابق، میتوانند به راحتی به نواختن ادامه دهند. مراقبت از بریس ارتودنسی در تمام این فعالیت ها کلید یک تجربه درمانی موفق است.

جدول مقایسه ای: بریس ارتودنسی در مقابل اینویزیلاین

خدمات جامع مرتبط با انواع بریس ارتودنسی در کلینیک دکتر مهریزی

در کلینیک بهترین متخصص ارتودنسی شهرک غرب، ما با ارائه طیف کاملی از انواع سیستم های بریس و با تکیه بر دانش روز، بهترین و متناسب ترین گزینه درمانی را برای شما انتخاب میکنیم.

• ارتودنسی بزرگسالان: ارائه رنگ های متنوع، از شاد تا رسمی، متناسب با استایل بزرگسالان.
• ارتودنسی ثابت: استفاده از با کیفیت ترین براکت ها و کش های رنگی.
• ارتودنسی متحرک: دستگاه های متحرک برای درمان های اولیه و دوره نگهداری.
• ارتودنسی نامرئی: سیستم پیشرفته اینویزیلاین برای یک درمان کاملاً نا محسوس.
• ارتودنسی سرامیکی: ترکیبی از زیبایی و کارایی با براکت های همرنگ دندان.
• ارتودنسی لینگوال: پیشرفته ترین سیستم ارتودنسی برای یک درمان کاملاً پنهان.

نتیجه گیری

بریس ارتودنسی همچنان به عنوان یکی از قابل اعتماد ترین، کارآمد ترین و متنوع ترین ابزارها برای اصلاح ناهنجاری های دندانی و فکی در تمام گروه های سنی باقی مانده است. این سیستم درمانی با وجود قدمت، به لطف پیشرفت های چشمگیر در مواد و تکنولوژی، امروزه راحت تر، سریع تر و زیباتر از همیشه است. موفقیت نهایی درمان با بریس، نیازمند یک کار تیمی است که در آن، مهارت متخصص و همکاری بیمار در رعایت بهداشت و دستورالعمل ها، دست در دست هم میدهند.

با انتخاب یک متخصص مجرب مانند دکتر احسان مهریزی متخصص ارتودنسی و تعهد به مراقبت صحیح، میتوانید اطمینان حاصل کنید که بریس ارتودنسی، شما را به لبخندی سالم، زیبا و با اعتماد به نفسی که شایسته آن هستید، خواهد رساند.

سوالات متداول

آیا بریس ارتودنسی باعث پوسیدگی دندان میشود؟

خیر، خود بریس باعث پوسیدگی نمیشود. اما وجود آن، تمیز کردن دندان ها را دشوارتر میکند. اگر بهداشت دهان به خوبی رعایت نشود، تجمع پلاک در اطراف براکت ها میتواند منجر به پوسیدگی شود.

آیا میتوانم برای بریس ارتودنسی رنگ انتخاب کنم؟

بله، شما میتوانید با انتخاب بهترین رنگ ارتودنسی برای کش های الاستیکی (لیگاچور ها) که در هر جلسه تعویض میشوند، ظاهر بریس های فلزی خود را شخصی سازی کنید.

اگر یک براکت از بریس ارتودنسی من کنده شود، چه کار کنم؟

باید در اسرع وقت با مطب متخصص ارتودنسی خود تماس گرفته و برای چسباندن مجدد آن وقت بگیرید. براکت کنده شده را در یک جای امن نگه دارید و با خود به مطب بیاورید.

آیا بریس ارتودنسی برای همیشه در دهان باقی میماند؟

خیر، بریس یک دستگاه درمانی موقتی است. پس از اتمام دوره درمان و مرتب شدن دندان ها، تمام اجزای آن از روی دندان ها برداشته میشوند و برای حفظ نتایج، از نگهدارنده ارتودنسی (ریتینر) استفاده میشود.

آیا بریس ارتودنسی مانع از انجام ام آر آی (MRI) میشود؟

در اکثر موارد خیر. همیشه باید قبل از انجام MRI، اپراتور دستگاه را از وجود بریس در دهان خود مطلع کنید.

آیا میتوانم فقط برای یک فک از بریس ارتودنسی استفاده کنم؟

ارتودنسی یک فک تنها در موارد بسیار نادر و خاص که بایت بیمار تقریباً ایده آل است، امکان پذیر میباشد. در اکثر موارد، برای دستیابی به یک نتیجه هماهنگ و باثبات، نیاز به درمان هر دو فک است.

تفاوت اصلی بریس ارتودنسی معمولی با دیمون چیست؟

تفاوت اصلی در مکانیزم نگه داشتن سیم است. در بریس معمولی از کش استفاده میشود، در حالی که در سیستم دیمون، یک درپوش فلزی این کار را انجام میدهد. این امر باعث کاهش اصطکاک و حرکت بالقوه سریع تر دندان ها در سیستم دیمون میشود.

منابع

• American Association of Orthodontists (AAO)
• WebMD