فاصله بین دندانی که در علم دندانپزشکی به آن دیاستما گفته میشود، یک وضعیت رایج دندانی است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان مشاهده میشود. این پدیده اغلب بین دو دندان بالایی جلویی دیده میشود اما میتواند بین هر دو دندانی در فک بالا یا پایین ظاهر شود. این شکاف ممکن است به صورت طبیعی در بخشی از روند رشد ایجاد شود یا به دلیل عواملی مانند از دست دادن دندان به وجود آید. اندازه و موقعیت دیاستما نیز در بین افراد مختلف، متفاوت است. این وضعیت میتواند صرفا یک مسئله مربوط به زیبایی باشد یا در برخی موارد، نشان دهنده مشکلات زمینه ای دندانپزشکی باشد.
جالب است بدانید که حتی اگر ارتودنسی دندان های ایمپلنت شده داشته باشید، باز هم میتوانید برای اصلاح این فواصل و رسیدن به لبخندی منظم و زیبا اقدام کنید. در این مقاله به بررسی علل فاصله بین دندانی و راهکارهای درمانی آن میپردازیم.
فاصله بین دندانی یا دیاستما و علل ایجاد آن
دیاستما یا فاصله بین دندانی میتواند به دلایل متعددی ایجاد شود که شناخت آنها برای انتخاب بهترین روش درمانی ضروری است. این دلایل میتوانند از فرآینهای طبیعی رشد گرفته تا عادات رفتاری و عوامل ژنتیکی متغیر باشند. در برخی موارد، ترکیبی از این عوامل باعث ایجاد یا تشدید فاصله بین دندانها میشود. درک علت اصلی به متخصص ارتودنسی کمک میکند تا یک طرح درمانی موثر و با نتایج پایدار ارائه دهد. این مشکل یکی از رایج ترین مشکلات رایج ارتودنسی است که بیماران برای درمان آن مراجعه میکنند.
-
رشد طبیعی
در طول دوره رشد دندانهای کودکان، به ویژه در دوره دندانی مختلط، ایجاد فاصله بین دندانی در دندانهای جلویی (سانترال) امری کاملا طبیعی است. این شکاف که به آن “ugly duckling stage” یا مرحله جوجه اردک زشت نیز میگویند، معمولا با رویش کامل دندانهای نیش دائمی فوقانی و فشاری که به دندانهای جلویی وارد میکنند، به طور خودکار بسته میشود.
-
اندازه، شکل و موقعیت دندان ها
عدم تناسب بین اندازه دندانها و اندازه قوس فک یکی از دلایل اصلی دیاستما است. دندانهایی که اندازه کوچکتری نسبت به فک دارند (میکرودنشیا)، نمیتوانند تمام فضای قوس دندانی را پر کنند و در نتیجه بین آنها فاصله ایجاد میشود. همچنین، شکل یا موقعیت غیرعادی دندانها، مانند نهفتگی دندان نیش، میتواند باعث ایجاد فاصله بین دندانی شود.
-
دندان های اضافی یا بلند
وجود دندانهای اضافی که به آن هایپردونتیا یا دندان اضافه نیز گفته میشود، میتواند نظم سایر دندانها را بر هم زده و باعث ایجاد فاصله شود. همچنین، باقی ماندن بیش از حد دندانهای شیری در دهان و عدم افتادن به موقع آنها میتواند مسیر رویش دندانهای دائمی را مسدود کرده و منجر به دیاستما گردد.
-
تاثیر وراثت و ژنتیک در ارتودنسی
بسیاری از افراد به صورت ژنتیکی مستعد ابتلا به دیاستما هستند. تاثیر وراثت و ژنتیک در ارتودنسی یک عامل کلیدی است. ویژگیهایی مانند کوچک بودن دندانها، بزرگ بودن فک، یا فرنوم لبی بزرگ (نوار بافتی که لب بالا را به لثه متصل میکند) میتوانند از والدین به فرزندان به ارث برسند و احتمال ایجاد فاصله بین دندانی را افزایش دهند.
-
عادات دهانی نامناسب
برخی عادات رفتاری، به ویژه در دوران کودکی، میتوانند به دندانهای جلویی فشار وارد کرده و آنها را به سمت بیرون هل دهند که نتیجه آن ایجاد فاصله بین دندانی است. عاداتی مانند مکیدن انگشت شست، مکیدن انگشت کودکان چه تاثیری بر دندان کودک می گذارد؟، استفاده طولانی مدت از پستانک، یا فشار دادن زبان به پشت دندانهای جلویی هنگام بلع (Tongue Thrust) از جمله این موارد هستند.
آیا فاصله بین دندانی میتواند منجر به مشکلات دیگری شود؟
بله، فاصله بین دندانی فراتر از یک مسئله زیبایی، میتواند منجر به مشکلات دیگری در سلامت دهان و دندان شود. یکی از مهمترین این مشکلات، افزایش ریسک بیماریهای لثه است. این فواصل میتوانند به تله هایی برای گیر کردن باقی مانده های مواد غذایی و تجمع باکتریها تبدیل شوند. این تجمع باکتریایی به مرور زمان باعث تشکیل پلاک دندان میشود که اگر به طور منظم تمیز نشود، میتواند منجر به التهاب لثه (ژنژیویت) و در مراحل پیشرفته تر، بیماری پریودنتال گردد. بیماری لثه خود میتواند منجر به تحلیل استخوان، خونریزی لثه و حتی لق شدن دندان در ارتودنسی یا بدون آن شود.
علاوه بر این، تجمع پلاک در این شکاف ها ریسک ایجاد پوسیدگیهای بین دندانی را نیز افزایش میدهد. بنابراین، در صورتی که دارای فاصله بین دندانی هستید، رعایت بهداشت دهان و دندان، به ویژه استفاده دقیق از نخ دندان، برای به حداقل رساندن خطر این عوارض بسیار مهم است.
گزینه های درمانی برای فاصله بین دندانی
خوشبختانه امروزه روشهای درمانی متعددی برای بستن فاصله بین دندانی وجود دارد. انتخاب روش درمانی بستگی به علت ایجاد شکاف، اندازه آن، وضعیت کلی دندانها و نظر متخصص دارد. در برخی موارد که شکاف بسیار کوچک است و مشکلی برای سلامت دهان ایجاد نمیکند، ممکن است نیازی به درمان نباشد. با این حال، برای افرادی که به دنبال بهبود ظاهر لبخند خود هستند، راهکارهای زیر در دسترس است.
-
ارتودنسی
درمان ارتودنسی با استفاده از بریسها یا الاینر های شفاف، موثرترین و پایدار ترین روش برای بستن فاصله بین دندانی است. این روش با اعمال فشار ملایم و مداوم، دندانها را به موقعیت صحیح خود حرکت داده و شکاف را به تدریج میبندد. این گزینه برای بستن فضاهای بزرگتر و اصلاح مشکلات بایت همراه، ایده آل است. ارتودنسی دیجیتال یکی از جدیدترین رویکرد ها در این زمینه است.
-
باندینگ دندانی
در این روش، یک رزین کامپوزیتی همرنگ دندان توسط دندانپزشک به لبه های دندانهای مجاور شکاف اضافه میشود. این رزین با دقت شکل داده و با نور مخصوص سخت میشود تا عرض دندانها را افزایش داده و فاصله بین دندانی را بپوشاند. این روش یک راه حل سریع و کم هزینه برای شکاف های کوچک است اما دوام آن کمتر از روکش است و ممکن است دچار تغییر رنگ دندان ها در ارتودنسی یا باندینگ شود.
-
روکش ها (ونیر ها)
ونیر ها پوسته های نازکی از جنس پرسلن (چینی) یا کامپوزیت هستند که به صورت سفارشی ساخته شده و روی سطح جلویی دندانها چسبانده میشوند. با استفاده از ونیر ها میتوان علاوه بر بستن فاصله بین دندانی، شکل، اندازه و رنگ دندانها را نیز اصلاح کرد و به یک لبخند کاملا جدید دست یافت. این روش برای اصلاحات زیبایی جامع بسیار موثر است.
-
فرنکتومی
اگر فرنوم لبی بزرگ باعث ایجاد فاصله بین دندانی شده باشد، ممکن است یک عمل جراحی جزئی برای برداشتن بافت اضافی توصیه شود. این عمل که فرنکتومی نام دارد، معمولا در ترکیب با درمان ارتودنسی انجام میشود تا از بازگشت مجدد شکاف پس از درمان جلوگیری کند.
-
ایمپلنت ها یا پل های دندانی
در مواردی که فاصله بین دندانی به دلیل از دست رفتن یک یا چند دندان ایجاد شده است، بهترین راه حل جایگزین کردن دندانهای از دست رفته است. ایمپلنتهای دندانی یا بریج (پل دندانی) میتوانند این فضا را پر کرده و علاوه بر بستن شکاف، عملکرد جویدن و زیبایی لبخند را نیز بازیابی کنند.
تشخیص دیاستما
تشخیص دیاستما ساده است. یک دندانپزشک به راحتی میتواند فاصله بین دندانی را در طول یک معاینه معمول دندان تشخیص دهد. معمولا هیچ آزمایش خاصی لازم نیست، مگر اینکه دیاستما مربوط به بیماری لثه یا سایر مسائل بهداشتی زمینه ای مانند ناهنجاری فک باشد. در این موارد، ممکن است برای بررسی وضعیت استخوان و ریشه دندانها، عکسهای رادیوگرافی تجویز شود. تشخیص دقیق علت ایجاد فاصله بین دندانی برای تعیین طرح درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است و به جلوگیری از بازگشت مشکل کمک میکند. گاهی انحراف یا کجی فک نیز میتواند در این امر دخیل باشد.
مدت زمان درمان فاصله بین دندانی یا دیاستما
بسته به روش درمان و موقعیت خاص فرد، مدت زمانی که طول میکشد تا از شر دیاستما خلاص شوید میتواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. درمان ارتودنسی، مانند بریسها یا تراز های شفاف (invisalign)، میتواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد. این موضوع به سوال پرت کرار ارتودنسی چقدر طول میکشد؟ پاسخ میدهد. همچنین ترمیمهای مستقیم مانند رزین کامپوزیت را میتوان در عرض یک جلسه تکمیل کرد، اما ممکن است به دلیل احتمال لکه گیری در طول زمان به پیگیریهای مکرر نیاز داشته باشند. ونیر ها یا باندینگ دندان نیز ممکن است چند هفته تا یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا مواد کاملا آماده و نصب شوند.
توجه به این نکته مهم است که زمان درمان میتواند به تعهد فرد به پیگیری منظم و مراجعه به دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی نیز بستگی داشته باشد. دکتر احسان مهریزی، به عنوان بهترین متخصص ارتودنسی در تهران، میتواند با ارائه مشاوره آنلاین ارتودنسی اولیه، شما را در این مسیر راهنمایی کند.
نقش ناهنجاری فک در ایجاد فاصله بین دندانی
ناهنجاری فک یکی از مشکلات رایج ارتودنسی است که درمان آن میتواند بر زیبایی چهره و عملکرد صحیح دندانها تاثیر بگذارد. مراجعه به متخصص خوب ارتودنسی در شمال تهران برای درمان ناهنجاری فک، گامی موثر در جهت بهبود ساختار فک و اصلاح طرح لبخند است. انحراف یا کجی فک نه تنها میتواند ظاهر صورت و لبخند فرد را تحت تاثیر قرار دهد، بلکه ممکن است در عملکرد طبیعی فک، مانند جویدن غذا، تکلم و حتی تنفس نیز اختلال ایجاد کند. این ناهنجاری ها میتوانند با ایجاد عدم تطابق بین قوس های دندانی، منجر به ایجاد فاصله بین دندانی یا شلوغی دندانها شوند. درمان به موقع این مشکلات از بروز عوارض جدی تر در ساختار دهان و فک جلوگیری میکند. گاهی اوقات سفت شدن عضلات فک و صورت نیز از علائم این ناهنجاری ها است.
انواع روش های درمانی فاصله بین دندانی یا دیاستما در کلینیک دکتر احسان مهریزی
برای بستن فاصله بین دندانی و دستیابی به لبخندی زیبا و یکدست، انتخاب یک متخصص باتجربه و آشنا با روش های نوین درمانی اهمیت فوق العاده ای دارد. دکتر احسان مهریزی، به عنوان یکی از برجسته ترین متخصصان ارتودنسی در تهران، با بهره گیری از آخرین تکنولوژی ها و دانش روز دنیا، طیف وسیعی از خدمات تخصصی را برای درمان دیاستما و سایر ناهنجاری های دندانی به بیماران خود ارائه میدهند. در کلینیک ایشان، پس از معاینه دقیق و تشخیص علت اصلی ایجاد فاصله بین دندانی، بهترین و موثرترین طرح درمانی متناسب با شرایط هر فرد، از جمله سن، شدت ناهنجاری و اولویت های زیبایی شناختی، انتخاب و اجرا میشود. در ادامه به معرفی برخی از اصلی ترین خدمات ارائه شده در این مرکز میپردازیم.
-
ارتودنسی کودکان
ارتودنسی کودکان که به آن ارتودنسی پیشگیری نیز گفته میشود، بر روی تشخیص زودهنگام و درمان مشکلات فک و دندان در سنین رشد تمرکز دارد. درمان فاصله بین دندانی در این سنین میتواند بسیار موثرتر و ساده تر باشد، زیرا میتوان از پتانسیل رشد فک برای هدایت دندان ها به موقعیت صحیح استفاده کرد. دکتر مهریزی با رویکردی تخصصی و متناسب با شرایط کودکان، به پیشگیری از بروز مشکلات پیچیده تر در آینده کمک میکنند.
-
ارتودنسی بزرگسالان
امروزه هیچ محدودیت سنی برای داشتن لبخندی زیبا وجود ندارد. ارتودنسی بزرگسالان یکی از خدمات کلیدی برای افرادی است که در کودکی فرصت درمان نداشتند یا دچار بازگشت ناهنجاری شدند. برای درمان فاصله بین دندانی در بزرگسالان، از روش های متنوعی استفاده میشود که علاوه بر کارایی، ملاحظات زیبایی شناختی بیمار را نیز در نظر میگیرد تا فرد در طول دوره درمان، کمترین دغدغه را از بابت ظاهر بریس ها داشته باشد.
-
ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت به عنوان متداول ترین و قدرتمند ترین روش برای اصلاح ناهنجاری های پیچیده دندانی، از براکت هایی که به دندان ها چسبانده میشوند و سیم هایی که از میان آنها عبور میکنند، تشکیل شده است. این روش کنترل بسیار دقیقی بر روی حرکت دندان ها فراهم میکند و برای بستن انواع فاصله بین دندانی، چه کوچک و چه بزرگ، یک گزینه درمانی بسیار موثر و قابل اعتماد محسوب میشود که نتایجی پایدار و ماندگار به همراه دارد.
-
ارتودنسی متحرک
دستگاه های ارتودنسی متحرک، همانطور که از نامشان پیداست، توسط بیمار قابل برداشتن و گذاشتن هستند. این روش معمولا برای اصلاح ناهنجاری های جزئی، درمان های اولیه در کودکان یا به عنوان نگهدارنده پس از اتمام دوره ارتودنسی ثابت به کار میرود. در برخی موارد خاص از فاصله بین دندانی خفیف، ممکن است بتوان از پلاک های متحرک برای بستن فضا ها استفاده کرد که این امر پس از معاینه دقیق توسط متخصص مشخص میشود.
-
ارتودنسی نامرئی
ارتودنسی نامرئی با استفاده از الاینر های شفاف و سفارشی ساز، یک راه حل بسیار محبوب برای افرادی است که به ظاهر خود در طول درمان اهمیت زیادی میدهند. این الاینر ها تقریبا غیرقابل مشاهده هستند و به راحتی برای غذا خوردن و مسواک زدن برداشته میشوند. این روش برای درمان بسیاری از موارد فاصله بین دندانی متوسط تا خفیف، یک جایگزین عالی برای بریس های سنتی است و تجربه درمانی راحت تری را فراهم میکند.
-
ارتودنسی سرامیکی
ارتودنسی سرامیکی از براکت های همرنگ دندان یا شفاف ساخته شده است که باعث میشود در مقایسه با بریس های فلزی، بسیار کمتر به چشم بیایند. این روش، کارایی و قدرت ارتودنسی ثابت را با ظاهری زیباتر ترکیب میکند و گزینه ای ایده آل برای بزرگسالان و نوجوانانی است که به دنبال یک درمان موثر و در عین حال کمتر نمایان برای بستن فاصله بین دندانی خود هستند.
-
ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی لینگوال پیشرفته ترین نوع ارتودنسی از نظر مخفی بودن است. در این روش، براکت ها و سیم ها به جای سطح جلویی، در پشت دندان ها نصب میشوند و در نتیجه از بیرون به هیچ وجه قابل مشاهده نیستند. این تکنیک برای افرادی که به دلایل شغلی یا شخصی، خواهان یک درمان کاملا نامرئی برای اصلاح فاصله بین دندانی هستند، بهترین انتخاب ممکن است و حداکثر زیبایی را در طول دوره درمان فراهم می آورد.
-
هزینه ارتودنسی
یکی از دغدغه های اصلی بیماران، هزینه ارتودنسی است. این هزینه به عوامل متعددی از جمله نوع درمان انتخابی (ثابت، متحرک، نامرئی و…)، شدت ناهنجاری، طول دوره درمان و پیچیدگی های احتمالی بستگی دارد. در کلینیک دکتر مهریزی، پس از یک جلسه مشاوره و معاینه کامل، طرح درمان دقیق به همراه برآورد شفاف هزینه ها به بیمار ارائه میشود تا با آگاهی کامل برای درمان فاصله بین دندانی خود تصمیم گیری کند.
آنچه گفتیم…
عارضه فاصله بین دندانی یک بیماری شایع است که میتواند یک امر ژنتیکی یا نشانه ای از مشکلات دندانی باشد که نیاز به رسیدگی دارد. اگر در مورد دیاستما نگرانی دارید یا متوجه افزایش شکاف شدید، برای ارزیابی و بحث در مورد گزینه های درمانی بالقوه با دندانپزشک خود مشورت کنید. روشهای درمانی مختلفی از ارتودنسی گرفته تا درمانهای ترمیمی و زیبایی برای بستن فاصله بین دندانی وجود دارد. به یاد داشته باشید، لبخند با اعتماد به نفس یک لبخند زیباست، چه شکاف داشته باشد و چه نباشد.
نتیجه گیری
فاصله بین دندانی یا دیاستما، وضعیتی است که میتواند هم بر زیبایی لبخند و هم بر سلامت دهان و دندان تاثیرگذار باشد. دکتر احسان مهریزی، متخصص ارتودنسی در شهرک غرب تهران، با تکیه بر دانش روز و تجربه بالا، علل ایجاد فاصله بین دندانی را به دقت تشخیص داده و بهترین و موثرترین راهکارهای درمانی، از جمله انواع روشهای ارتودنسی مدرن و درمانهای ترکیبی را برای دستیابی به لبخندی زیبا، یکدست و سالم به بیماران خود ارائه میدهند. درمان به موقع این عارضه نه تنها به زیبایی شما میافزاید، بلکه از بروز مشکلات آتی لثه و دندان نیز جلوگیری میکند.
سوال های متداول
آیا فاصله بین دندانی همیشه نیاز به درمان دارد؟
خیر، اگر فاصله بین دندانی کوچک باشد و باعث مشکلات بهداشتی (مانند گیر کردن غذا) یا نارضایتی از ظاهر نشود، درمان آن الزامی نیست. با این حال، اگر این فاصله در حال افزایش باشد یا باعث التهاب لثه شود، بهتر است برای معاینه و درمان اقدام کنید.
بهترین روش برای بستن فاصله بین دندانی چیست؟
بهترین روش بستگی به علت و اندازه شکاف دارد. به طور کلی، ارتودنسی (با بریس یا الاینر) به عنوان استاندارد طلایی و پایدار ترین روش درمانی شناخته میشود، زیرا دندانها را به صورت فیزیکی حرکت میدهد. برای شکاف های کوچکتر، باندینگ کامپوزیت یا ونیر ها راه حلهای سریع و زیبایی هستند.
آیا ممکن است فاصله بین دندانی پس از درمان بازگردد؟
بله، در صورت عدم استفاده صحیح از نگهدارنده (ریتینر) پس از درمان ارتودنسی، یا اگر علت اصلی (مانند فشار زبان) برطرف نشده باشد، احتمال بازگشت فاصله بین دندانی وجود دارد. به همین دلیل دوره نگهداری پس از درمان بسیار حیاتی است.
مدت زمان درمان فاصله بین دندانی چقدر است؟
مدت زمان درمان بسیار متغیر است. درمان با باندینگ یا ونیر میتواند در ۱ تا ۳ جلسه تکمیل شود. درمان ارتودنسی برای بستن فاصله بین دندانی بسته به شدت آن، میتواند از چند ماه (برای ارتودنسی کوتاه مدت) تا حدود دو سال به طول انجامد.
آیا درمان فاصله بین دندانی دردناک است؟
خیر، روشهای درمانی مانند باندینگ و ونیر معمولا بدون درد هستند. در درمان ارتودنسی، ممکن است پس از هر جلسه تنظیم، برای چند روز احساس فشار یا درد خفیفی روی دندانها وجود داشته باشد که طبیعی است و با مسکنهای معمولی قابل کنترل است. آیا ارتودنسی درد دارد؟ این درد معمولا خفیف و موقتی است.
هزینه درمان دیاستما چقدر است؟
هزینه بستگی به روش درمانی انتخاب شده دارد. باندینگ کامپوزیت ارزان ترین گزینه است. ونیر ها هزینه متوسطی دارند و درمان کامل ارتودنسی معمولا گران ترین گزینه محسوب میشود. هزینه دقیق پس از معاینه توسط متخصص و ارائه طرح درمان مشخص میگردد.
تفاوت ارتودنسی سرامیکی و فلزی برای درمان این مشکل چیست؟
هر دو روش در بستن فاصله بین دندانی موثر هستند. تفاوت اصلی در ظاهر آنهاست. ارتودنسی سرامیکی بهتر است یا فلزی؟ براکت های سرامیکی همرنگ دندان هستند و کمتر دیده میشوند، بنابراین از نظر زیبایی محبوبیت بیشتری دارند. براکت های فلزی از نظر هزینه معمولا ارزان تر و از نظر استحکام کمی مقاوم تر هستند.
منبع: